„Być albo nie być” – to fraza, która obecnie jest nieodłącznym elementem kultury masowej, wykorzystywanym między innymi w filmach, piosenkach, tekstach satyrycznych i publicystycznych czy codziennych rozmowach. Pierwotnie pojawiła się jednak w „Hamlecie”. I to właśnie tę tragedią autorstwa Williama Shakespeare’a miałam okazję obejrzeć w czwartek 25 kwietnia 2024 roku na deskach Teatru STU.
„Hamlet” to stworzony na
przełomie XVI i XVII wieku dramat w trzech aktach. Stał się on jednym z
najpowszechniej znanych i najczęściej pokazywanych spektakli na całym świecie.
To utrudnia jednak zadanie kolejnym reżyserom, którzy muszą wciągnąć w historię
duńskiego księcia widzów. Czy udało się to wspomnianemu wcześniej krakowskiemu
teatrowi? Na to pytanie postaram się już wkrótce odpowiedzieć, ale najpierw
kilka istotnych informacji o przedstawieniu. „Hamlet”, którego ja widziałam, został
wyreżyserowany przez Krzysztofa Jasińskiego. W rolę tytułowego bohatera wcielił
się Norbert Panert. Postać jego matki, Gertrudy, zagrała Beata Rybotycka, a
króla Klaudiusza – Robert Koszucki.
Tragedia ta jest historią młodego
i wrażliwego duńskiego księcia. Kiedy duch jego niedawno zmarłego ojca – króla
Danii – wyjawia mu prawdę o swojej śmierci, Hamlet musi wykonać stojące przed
nim zadanie, a tym samym spełnić złożoną obietnicę. Nie jest to jednak łatwe.
Pod pozorami obłędu planuje zemstę na zabójcy ojca, a równocześnie musi
zmierzyć się z ponownym zamążpójściem matki oraz dawną miłością do pięknej
Ofelii.
Muszę przyznać, że przez
rozpoczęciem spektaklu byłam negatywnie nastawiona do samej fabuły – nie jestem
fanką poważnych tragedii sprzed kilku wieków. Mimo tego zainteresowała mnie
opowieść przedstawiana przez aktorów, co najlepiej świadczy o kunszcie ich gry.
Norbert Panert wspaniale sprawdził się w roli Hamleta, oddając jego zmieniające
się emocje. Na jego twarzy przeplatały się bezradność i wrażliwość, powaga i
obłęd, cierpienie i gniew. Tak złożona postać daje aktorowi możliwość pokazania
wachlarza emocji, a Panert szansę tę bez wątpienia wykorzystał. Robert Koszucki
z kolei świetnie przedstawił poważnego Klaudiusza, na którym ciążyło brzemię mordercy.
Mnie jednak w pamięć szczególnie zapadły dwie role – królowej Gertrudy i
Ofelii. Ta pierwsza, zagrana przez Beatę Rybotycką, nie pojawiła się w wielu
scenach, a i w tych niewiele mówiła. Mimo tego od początku biła od niej powaga
władczyni, która w scenie rozmowy z synem przeobraziła się w wielkie
cierpienie, a jej wyjątkowo intensywne emocje porywały widza w świat jej uczuć.
W rolę Ofelii wcieliła się natomiast Alicja Wojnowska. Aktorka mistrzowsko
wręcz pokazała szaleństwo młodej dziewczyny, która właśnie straciła swojego
ojca zamordowanego przez Hamleta.
Mówiąc o postaci Ofelii, muszę
też wspomnieć o roli muzyki i tańca w przedstawieniu. Choć nie było ich za
dużo, te dwa elementy doskonale akcentowały wydarzenie rozgrywające się na scenie
oraz emocje bohaterów. Gwałtowne ruchy Alicji Wojnowskiej połączone z muzyką
stworzoną i dobraną przez Janusza Grzywacza sprawiały niesamowite wrażenie
szaleństwa. Jestem przekonana, że będzie to jedna z tych scen, które pozostaną
w mojej pamięci na dłużej. Adekwatna do sytuacji melodia podkreśliła także
samobójczą śmierć bohaterki.
Na uwagę zasługuje również
interakcja między aktorami a odbiorcami. Umożliwiła to zapewne budowa sali
teatralnej. Sama scena nie jest zbyt duża, a rzędy foteli ułożone są z jej
trzech stron. Aktorzy przechodzili często tuż obok widowni. Ofelia w chwilach
szaleństwa przebiegała między fotelami i wspinała się na kolejne rzędy w części
przeznaczonej dla publiczności lub rozdawała wybranym widzom kwiaty. Taki
podział przestrzeni umożliwił również obserwatorom bycie częścią spektaklu, na
przykład reakcję na nawoływanie do oklaskiwania Klaudiusza.
Elementem, który trochę mnie
zawiódł, były z pewnością kostiumy męskich bohaterów. Miałam wrażenie, iż nie
do końca oddawały one realia przedstawianych czasów, a do tego były monotonne –
niemal takie same w przypadku każdego aktora. Całkiem odmienną opinię mam
jednak na temat strojów kobiet. Jagna Janicka i Anna Czyż zaprojektowały dla
Gertrudy oraz Ofelii piękne kostiumy. Stonowana, fioletowa kreacja tej
pierwszej podkreślała jej znaczenie i potęgę. Z kolei Ofelia na początku ubrała
białą, zwiewną sukienkę akcentującą jej delikatność i niewinność, aby następnie
zachwycić mnie rozłożystą suknią w różnych odcieniach błękitu.
Wyjątkowość spektaklu bez
wątpienia zapewniły również oświetlenie, efekty specjalne i rozwiązania
sceniczne. W klimat tragedii od pierwszej chwili wprowadzały grzmoty i
błyskawice, a także odgłos padającego intensywnie deszczu, który, jak się
później okazało, był efektem prawdziwej wody trafiającej do płytkiego basenu
znajdującego się na środku sceny i wykorzystywanego w kilku istotnych
momentach. To właśnie przy wodzie pokazał się duch zmarłego króla, to tam
modlili się bohaterowie, a Ofelia popełniła samobójstwo, po którym znad wody
zaczęła unosić się mgła. W chwilach, kiedy basen nie był jednak potrzebny,
zakrywała go podnoszona i opuszczana scena. Scenografia charakteryzowała się
prostotą i symbolicznością, ale te najważniejsze elementy, na przykład
pozostawiony przez Ofelię na scenie modlitewnik, podkreślane były przez
padające na nie światło. Oświetlenie odgrywało istotną rolę, wskazując także na
twarze mówiących bohaterów lub tworząc półmrok, który podkreślał dramatyczną
atmosferę.
„Hamlet” w Teatrze STU to
spektakl dopracowany do ostatniego szczegółu. Wizja reżysera, muzyka, sceniczne
rozwiązania i świetna gra aktorska tworzą w nim niesamowite połączenie. Mimo
dość długiego czasu trwania przedstawienia, bo aż czterech godzin, oraz długich
monologów bohaterów, ani przez chwilę się nie nudziłam. Nie bez powodu „Hamlet”
jest uznawany za arcydzieło teatru elżbietańskiego, a w wydaniu krakowskiego
teatru jest to prawdziwy majstersztyk.
Z. L.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz